Diş tartarı, tükürükte bulunan kalsiyum tuzlarının bakteri plağı sayesinde dişe yapışması sonucunda oluşur. Bu oluşumlar diş taşı olarak da anılır. Bunların rahatsızlık oluşmasındaki etkisi diş eti iritasyonuna sebep olmasının yanında, devamlı şekilde bakterilerle çevrili olması etkili olur. Diş tartarı bakteri plağının periodontal dokularla yakın temas halinde olmasına ve plakların temizlenmesinin mümkün olmadığı bölgelerin oluşmasına sebep olur.
Diş taşı sadece doğal dişlerde değil, protezlerin üzerinde de etkili olur. Diş taşı oluşumu gingivitis, bakteri plağı ve yaşla birlikte artmaktadır. Ağızda bir defa diş taşı oluşursa, bu yeni oluşacak diş taşlarına katalizör görevi görecektir. Bu nedenle diş taşı temizliğinde ağızda hiç diş taşı bırakılmamalıdır.
Diş tartarı sınıflandırılması
Supragingivital diş tartarı: Bunlar diş eti sınırı üzerinde oluşur ve gözle dışarıdan görülebilir. Bunlar en çok üst birinci azı dişlerin yanağa bakan yüzeylerinde ve alt kesici dişlerin dil tarafına bakan yüzeylerinde oluşur. Bunun sebebi bu alanlara bulunan tükürük kanallarının ağza açılmasındandır.
Subgingival diş tartarı: Bunlar diş eti sınırının altında oluşur ve gözle dışarıdan görünmezler. Diğer diş taşına göre renkleri daha koyu olur. Bunlar dişe daha sıkı yapışırlar. Bu diş taşı türleri bir arada oluşabildiği gibi, ayrı ayrı da oluşabilirler.
Diş taşı dişler üzerinde oluşmuş sertleşen plaktır.
Bunlar diş eti dokularını da tahriş ederler. Bakteri plaklarına gelişebilmeleri için, daha yapışkan bir yüzey yaratarak diş çürüklerine ve diş eti hastalıklarına zemin hazırlarlar. Aynı zamanda kişilerde kozmetik sorun haline gelirler. Gözenekli bir yapıya sahip olduğundan, leke tutma özelliği bulunmaktadır. Özellikle çay, kahve, sigara gibi alışkanlıkları olanlarda diş tartarının önlenmesi oldukça önemlidir. Diş taşı oluşumu olan kişilerde genellikle diş eti iltihabı bulunur.
Diş tartarı oluştuğu nasıl anlaşılır?
Bakteri plağı renksiz olmasına rağmen, tartar oluşumu diş eti çizgisinin hemen üzerinden kolayca görülen mineral birikimidir. En önemli belirti olarak diş ve diş etinde meydana gelen sarı ya da kahverengi izdir. Diş tartarının belirlenmesi ve temizliği için diş doktoruna gidilmesi gerekir.
Diş tartarı birikimi nasıl önlenebilir?
Bunu önlemek için tartar oluşumunda etkili olacak diş macunu kullanarak dişlerin fırçalanması, diş ipi kullanılması faydalı olur. Diş tartarı oluştuktan sonra temizliği sadece diş doktoru tarafından yapılabilir. Bu işlem detertraj olarak adlandırılır. Temizlik sırasında diş eti çizgisi altında ve üstünde diş taşı temizliğinde özel aletler kullanılmaktadır. Diş tartarı oluşumunda besinlerin içeriğinden çok, bunların kıvamı etkili olur. Yiyeceklerden yumuşak ve ince olanlar diş taşı oluşumunu hızlandırırken, sert ve kaba yapıda olan yiyecekler diş taşını geciktirir. Bikarbonat, kalsiyum, fosfor, karbonhidrat ve proteinden zengin olan bir diyetin uygulanması da diş tartarı oluşumunu arttırır. Bu nedenle beslenmeye önem verilmesi, diş taşı birikimini engelleyebilir.
