Diş protezi, dişlerde eksik olanların yerine kullanılan yapılardır. Bunlar diş hekimliği alanında en son tercih edilen yöntemdir. İlk amaç koruyucu diş hekimliğine uygun tedavi uygulanmasıdır. Dişin çürükten korunması, çürümüş dişe dolgu yapılması gibi uygulamalar tedavi kapsamına girer. Eğer dişte meydana gelen hasar bu tedavilerle karşılanamayacak kadar büyükse, diş protezi uygulanır. Yani dişin fazla oranda çürümesi, dolgunun yetersiz kalması, dişin kaybedilmesi durumunda diş protezi kullanılır.

Bunlar ağız içinde yapıştırılarak dişe sabit olarak kullanılan ve çıkarılamayan protezlerdir. Hastanın dişi kullanılarak yapılırlar. Dişin kesilmesi, prepare edilmesi, üstünün kaplanması ve yerine monte edilmesi gibi aşamaları vardır. Porselen ve metal sabit protezler çok eski dönemlerden itibaren uygulanmaktadır. Günümüzde de kullanılan bu protezler, yaklaşık olarak 10 günde tamamlanır. Bu süreçte hasta 3-4 defa diş doktoruna gitmek zorunda kalır. Ağız içindeki ömürleri 5-8 yıl kadardır. Bu süre sonunda protez sağlam bile olsa, değiştirilmesi gerekir. Bu protezler kron ve köprü olarak ayrılırlar.

Bu tür protezler kullanıcıları tarafından kolayca takılıp çıkarılan, günlük bakım yapılması gereken türlerdir. Sabit olarak yapılan protezler genellikle az sayıda eksik dişe uygulanırken, hareketli olanlar çok sayıdaki diş eksikliklerine uygulanabilir. Bu tür protezler tam ve kısmi olarak yapılabilir. Bütün dişlerini kaybeden hastalara tam protezler, bir bölümünü kaybeden hastalara bölümlü protezler yapılır. Bunlar sabit protez yapılamadığı durumlarda tercih edilir. Bunların yapımı sabit olanlara göre daha uzun süre devam eder. Hastaların protezlerin yapımı aşamasında 6-7 seans diş doktoruna gitmesi gerekir. Bu süreçte 6-7 hafta kadar devam eder. Hareketli protezler hastalar için yaşlanma olarak algılandığından, genellikle yapılmasından çekinilir. Ancak bu durum yaşla ilgili değil, ağızda kaybedilen diş sayısıyla alakalıdır. Diş sayısındaki artış hareketli protez yapımını zorunlu hale getirir. Hareketli protezler hastaların konuşma, öksürme gibi durumlarda hareket ettiğinden, kişiler tarafından psikolojik olarak reddedilir. Bunlar manevi açıdan hastaların etkilenmesine yol açar. Bu tür hastalarda implant uygulaması yapılabilir.

Protezlerin geçici ve kalıcı olarak tanımlanması ne zaman yapıldıklarına ve ağız içine ne zaman takıldıklarına göre yapılır. Geçici olanlar dişlerin çekilmesinden hemen sonra yapılır. Dişler daha çekilmeden ölçü alınır ve dişlerin çekilmesinden sonra takılır. Bunların avantajı hastanın bu süreçte dişsiz kalmasını önlemektir. Altta olan destek dokuların iyileşme döneminde büzülmesi halinde, dokuyla uyumu yeniden gözden geçirilir. Dokular iyileştikten sonra yani 6-8 hafta sonra kalıcı protezler uygulanır.

İlk takıldıklarında hastalar için birkaç hafta alışma dönemi olur. Bu süreç bazı hastalarda zor geçer. Ağızda dil ve yanaklar protezi yerinde tutmayı öğrenene kadar gevşek gibi gelebilir. Bu dönemde bazı bölgelerde acıma ve tahrişler olabilir. Tükürük miktarında artış olabilir. Ancak alışma döneminden sonra bu etkiler ortadan kalkar. Doğal dişlerin yerini alan protezler, hastaların görünümünü belirgin biçimde değiştirmektedir. Hastanın gülüşü güzelleşip, profilin dolu görünümüne sebep olur. Yanak ve dudaklar desteklendiğinden, büzülen yüzün kırışıklık oluşturmasını azaltır. Protez takılan hastaların yiyeceklerini ilk zamanlarda yumuşak olanlardan seçmesi, küçük lokmalar olarak yemeleri uygun olur. Yavaş ve her iki tarafla yemek yemeye özen gösterilmelidir. Bu şekilde protez ağızda dengelenmiş olur. Alışma sürecinden sonra, sert gıdalara geçiş yapılabilir. Protez takıldıktan sonra ses yapması halinde yavaş konuşma yapılması gerekir. Konuşmakta zorlanma olması halinde yüksek sesle kelimelerin tekrar edilmesi faydalı olur. İlk dönemde alışmak için protezlerin gece ve gündüz takılması gerekir. Daha sonra geceleri çıkararak, alttaki dokuların dinlenmesi sağlanabilir. Protezlerin düzenli olarak temizlenmesi halinde geceleri de kullanılabilir.

Doğal dişler gibi protezlerin de her gün düzenli olarak fırçalaması, üzerlerinde bulunan plakların ve besin artıklarının temizlenmesi gerekir. Protezlerin fırçalanması için yumuşak kıllı fırçalar ve sabun kullanılabilir. Temizliğini sağlamak için protez temizleyicileri ya da ultrasonik temizleyiciler kullanılabilir. Üzerlerine yapılan cilanın bozulmaması için, sert fırçalar ve aşındırıcı maddeler kullanmamak gerekir. Darbelerden korunmalı, kullanılmadıklarında kurumamaları için temiz suda bekletilmeleri gerekir. Kaynar suyun içine konmamalıdır. Fırçalama sırasında dilin ve destek dokularında ihmal edilmemesi gerekir.